Effect Probiotica tijdens en na Antibioticumgebruik
Op vrijdag 4 juni 2010 is drs. Catherina Johanna Maria Koning gepromoveerd aan de Universiteit van Maastricht. De titel van haar proefschrift was ‘Multispecies probiotics and antibiotic-associated side effects – pathophysiological and clinical evidence’. Tijdens haar promotieonderzoek heeft zij het effect bekeken van een multispecies probioticum op klinische, bacteriologische en immunologische parameters tijdens en na antibioticumgebruik.
Hoewel antibiotica onmisbaar zijn in de hedendaagse strijd tegen infectieziekten heeft hun gebruik ook een aantal nadelen. Zo kan het leiden tot de ontwikkeling van bacteriële (multi)resistentie en een verstoring van de microbiota. Een van de meest voorkomende en klinisch duidelijke bijwerkingen van antibioticumgebruik is antibioticum geassocieerde diarree (AAD), wat voorkomt bij 5-39% van de mensen die een antibioticum gebruiken. Antibioticageïnduceerde veranderingen van de microbiota kunnen resulteren in functionele veranderingen in het microbiële metaboloom, verlies van kolonisatieresistentie en veranderingen in het immuunsysteem. De exacte consequenties van deze microbiota verstoringen voor de gastheer zijn nog niet precies duidelijk. Er is echter groeiend bewijs dat een verstoring van de microbiota een rol speelt bij een veelvoud van aandoeningen en daarnaast is antibioticumgebruik geassocieerd met prikkelbaar darmsyndroom en allergie.
Probiotica worden gedefinieerd als mono of gemengde culturen van levende micro-organismen (veelal lactobacillen en bifidobacteriën) die, wanneer toegediend aan mens of dier, een gunstig effect hebben voor de gastheer. Gebaseerd op methodologisch goed opgezette studies blijkt dat probiotica een gunstig effect kunnen hebben in de preventie van antibioticum-geassocieerde diarree. De mechanismen die ten grondslag liggen aan deze gunstige effecten zijn grotendeels nog onbekend. In het huidige proefschrift is dan ook niet alleen gekeken naar het effect op klinische maar ook op bacteriologische en immunologische parameters.
In een gerandomiseerde dubbelblind placebo gecontroleerde studie bij gezonde vrijwilligers werd aangetoond dat inname van amoxycilline leidt tot een duidelijke verstoring van de microbiota en dat deze verstoring langer aanhoudt dan eerder werd aangenomen. Tevens werd aangetoond dat er een verband is tussen de verstoring van de microbiota en het voorkomen van een diarreeachtig ontlastingspatroon. Dit ondersteunt de hypothese dat de mate van verstoring van de microbiota gerelateerd is aan de kans op het ontwikkelen van AAD.
Inname van het multispecies probioticum Ecologic® AAD, verminderde het voorkomen van een diarreeachtig ontlastingspatroon, wat waarschijnlijk toegeschreven kan worden aan het waargenomen herstel van de microbiota door het probioticum.
Om het effect te bestuderen van het multispecies probioticum in patiënten die veelvuldig antibiotica hebben gebruikt, is daarna een tweede studie uitgevoerd in COPD-patiënten. COPD-patiënten hebben namelijk regelmatig een acute verergering van hun klachten waarvoor ze vaak met antibiotica worden behandeld. In tegenstelling tot de gezonde vrijwilligers leidde antibioticumgebruik niet tot een verstoring van de microbiota. Dit lijkt te komen doordat de microbiota al ernstig verstoord was door het langdurig en frequent antibioticumgebruik in het verleden. Dit zou ook kunnen verklaren waarom er slechts een zeer bescheiden effect werd waargenomen van het multispecies probioticum. Concluderend kan gesteld worden dat er een duidelijke rationale is voor het gebruik van probiotica tijdens en kort na antibioticumgebruik. Om lange-termijn microbiota verstoringen te voorkomen dient hier dan wel zo vroeg mogelijk, liefst al tijdens een eerste kuur, mee gestart te worden.
In toekomstig onderzoek zou het zeer zinvol zijn om ook aandacht te besteden aan het in kaart brengen van gastheer-, microbiota-, en omgevingsfactoren om meer inzicht te verkrijgen in welke personen het meest gebaat zouden zijn bij probioticumgebruik.
Bron: Nieuwsbrief Springfield
Op vrijdag 4 juni 2010 is drs. Catherina Johanna Maria Koning gepromoveerd aan de Universiteit van Maastricht. De titel van haar proefschrift was ‘Multispecies probiotics and antibiotic-associated side effects – pathophysiological and clinical evidence’. Tijdens haar promotieonderzoek heeft zij het effect bekeken van een multispecies probioticum op klinische, bacteriologische en immunologische parameters tijdens en na antibioticumgebruik.
Hoewel antibiotica onmisbaar zijn in de hedendaagse strijd tegen infectieziekten heeft hun gebruik ook een aantal nadelen. Zo kan het leiden tot de ontwikkeling van bacteriële (multi)resistentie en een verstoring van de microbiota. Een van de meest voorkomende en klinisch duidelijke bijwerkingen van antibioticumgebruik is antibioticum geassocieerde diarree (AAD), wat voorkomt bij 5-39% van de mensen die een antibioticum gebruiken. Antibioticageïnduceerde veranderingen van de microbiota kunnen resulteren in functionele veranderingen in het microbiële metaboloom, verlies van kolonisatieresistentie en veranderingen in het immuunsysteem. De exacte consequenties van deze microbiota verstoringen voor de gastheer zijn nog niet precies duidelijk. Er is echter groeiend bewijs dat een verstoring van de microbiota een rol speelt bij een veelvoud van aandoeningen en daarnaast is antibioticumgebruik geassocieerd met prikkelbaar darmsyndroom en allergie.
Probiotica worden gedefinieerd als mono of gemengde culturen van levende micro-organismen (veelal lactobacillen en bifidobacteriën) die, wanneer toegediend aan mens of dier, een gunstig effect hebben voor de gastheer. Gebaseerd op methodologisch goed opgezette studies blijkt dat probiotica een gunstig effect kunnen hebben in de preventie van antibioticum-geassocieerde diarree. De mechanismen die ten grondslag liggen aan deze gunstige effecten zijn grotendeels nog onbekend. In het huidige proefschrift is dan ook niet alleen gekeken naar het effect op klinische maar ook op bacteriologische en immunologische parameters.
In een gerandomiseerde dubbelblind placebo gecontroleerde studie bij gezonde vrijwilligers werd aangetoond dat inname van amoxycilline leidt tot een duidelijke verstoring van de microbiota en dat deze verstoring langer aanhoudt dan eerder werd aangenomen. Tevens werd aangetoond dat er een verband is tussen de verstoring van de microbiota en het voorkomen van een diarreeachtig ontlastingspatroon. Dit ondersteunt de hypothese dat de mate van verstoring van de microbiota gerelateerd is aan de kans op het ontwikkelen van AAD.
Inname van het multispecies probioticum Ecologic® AAD, verminderde het voorkomen van een diarreeachtig ontlastingspatroon, wat waarschijnlijk toegeschreven kan worden aan het waargenomen herstel van de microbiota door het probioticum.
Om het effect te bestuderen van het multispecies probioticum in patiënten die veelvuldig antibiotica hebben gebruikt, is daarna een tweede studie uitgevoerd in COPD-patiënten. COPD-patiënten hebben namelijk regelmatig een acute verergering van hun klachten waarvoor ze vaak met antibiotica worden behandeld. In tegenstelling tot de gezonde vrijwilligers leidde antibioticumgebruik niet tot een verstoring van de microbiota. Dit lijkt te komen doordat de microbiota al ernstig verstoord was door het langdurig en frequent antibioticumgebruik in het verleden. Dit zou ook kunnen verklaren waarom er slechts een zeer bescheiden effect werd waargenomen van het multispecies probioticum. Concluderend kan gesteld worden dat er een duidelijke rationale is voor het gebruik van probiotica tijdens en kort na antibioticumgebruik. Om lange-termijn microbiota verstoringen te voorkomen dient hier dan wel zo vroeg mogelijk, liefst al tijdens een eerste kuur, mee gestart te worden.
In toekomstig onderzoek zou het zeer zinvol zijn om ook aandacht te besteden aan het in kaart brengen van gastheer-, microbiota-, en omgevingsfactoren om meer inzicht te verkrijgen in welke personen het meest gebaat zouden zijn bij probioticumgebruik.
Bron: Nieuwsbrief Springfield
